Քաղաքական դաշտը խրված է պատեհապաշտության հին օրինաչափությունների մեջ

Հայաստանում քաղաքական կյանքի ներկա վիճակը բնութագրվում է որպես լճացած։ Երկրում քաղաքական երկխոսությունը առավելապես զուրկ է դինամիկ օրակարգից և ռազմավարական տեսլականից, իսկ հանրային հարթակներում և ներքաղաքական կուլիսներում հիմնական բանավեճերը վերաբերում են հարցերի հարցին. սրանք կգնա՞ն արտահերթ ընտրությունների, թե՞ անհրաժեշտ է պատրաստվել հերթական՝ 2026-ի ընտրություններին։

Արտաքուստ քաղաքական լանդշաֆտը ընկղմված է մարտավարական դիրքավորման առօրյայի մեջ, որը, թերևս, միակ գործունեությունն է, որի շուրջ կենտրոնացած են տարբեր դերակատարների ուժերը: Ոմանք պատրաստվում են առաջիկա ՏԻՄ ընտրություններին, օրինակ՝ Գյումրիի համայնքային ընտրություններին։ Մյուսների համար պայքարը հանգում է իրենց ընտրական ազդեցության ռեսուրսները պահպանելու կամ այլ ուժերի և անհատների քաղաքական ակտիվների աստիճանական «օտարման» միջոցով անկայունությունից օգուտ քաղելու նեղ, բայց նպատակասլաց փորձերին: Մյուսները, համախմբման և ազգային միասնության կարգախոսների ներքո, փորձում են օգտագործել պահի մարտահրավերները՝ իրենց դիրքերն ամրապնդելու և դրանց կարևորությունն ընդգծելու համար։

Բայց այս ամենը, ըստ էության, խորը քաղաքական ճգնաժամի միայն մակերեսային դրսևորումներ են, որոնք հիմնված են անվճռականության և ռազմավարական հավակնությունների բացակայության վրա։ Իրականում չկա գործնական պայքար, չկա գաղափարների կատաղի մրցակցություն, չկա լուրջ առճակատում, որտեղ հնարավոր է վերնախավերի ռոտացիա և նոր քաղաքական առաջնորդների կամ ծրագրերի հայտնություն։ Փաստորեն, քաղաքական դաշտը մնում է արխայիկ և խրված սպասողական ու պատեհապաշտության հին օրինաչափությունների մեջ։ Մինչ աշխարհը արագ փոխվում է միջազգային կարգի գլոբալ վերափոխմամբ, նախկին աշխարհաքաղաքական հավասարակշռության կայունությունը թուլանում է, իսկ տարածաշրջանային խաղացողների մարտահրավերները մեծանում են, Հայաստանը շարունակում է մնալ անշարժ՝ չկարողանալով հարմարվել արագ փոփոխվող աշխարհի իրողություններին:

Թե՛ իշխանության, և թե՛ ընդդիմության առաջնորդները ցույց են տալիս, որ անկարող են դուրս գալ գալիք ընտրությունների վերաբերյալ զուտ մեխանիկական ընկալումների շրջանակից և կապի մեջ մտնել իրական քաղաքական և հանրային իրողությունների հետ։ Եվ այս քաղաքական հավկուրությունն ու ընկալումների անհավասարակշռությունը հատկապես տագնապալի է անվտանգության և գոյութենական մարտահրավերների, տնտեսական ճնշման և սոցիալական հոգնածության հետ կապված ճգնաժամերի ֆոնին։

Այս ամենի հետ մեկտեղ, Հայաստանում խորանում է հիասթափությունը ոչ միայն իշխող վերնախավից, այլև ողջ քաղաքական համակարգից՝ որպես այդպիսին։ Առաջին պլան է մղվում գաղափարների ճգնաժամը, զարգացման տեսլականի բացակայությունը և արագ փոփոխվող աշխարհում երկրի և նրա հասարակության տեղը ռազմավարականորեն որոշելու անկարողությունը:

Այս փակուղուց դուրս գալու համար հայ քաղաքական գործչից պահանջվում է առանցքային որոշ հարցերի պատասխաններ, մասնավորապես․ ինչպիսի՞ հասարակություն և պետություն են ուզում կառուցել, ո՞րն է Հայաստանի դերը տարածաշրջանում և աշխարհում, և ի՞նչ են նրանք պատրաստ անել այդ դերին համապատասխանելու համար։ Այս հարցերին պատասխանելն անխուսափելիորեն կպահանջի ընթացիկ քաղաքականության մոտեցումների հիմնարար վերանայում: Միաժամանակ կպահանջվի կամք՝ հրաժարվելու սպասելու ռազմավարությունից, հրաժարվելու հին պատեհապաշտ սխեմաներից և դիմագրավելու իրական գլոբալ և տարածաշրջանային մարտահրավերներին:

Հակառակ դեպքում երկիրը վտանգում է խրվել անցյալի ու ներկայի անդունդում, երբ ժամանակն անդրդվելիորեն մեր օգտին չի աշխատում:

Դավիթ Անանյան

Մեկնաբանություններ